Dom energooszczędny i pasywny. Wentylacja z odzyskiem ciepła

Tradycyjne systemy wentylacji grawitacyjnej nie sprawdzają się w domach energooszczędnych i pasywnych. Do tego typu budynków polecana jest wentylacja nawiewno-wywiewna, która przyczynia się do ograniczenia strat ciepła i zapewnia stały dopływ świeżego powietrza.

Bardzo istotną cechą systemów rekuperacji, odróżniającą je od tradycyjnej wentylacji działającej na zasadzie grawitacji, jest odzysk ciepła z powietrza wentylowanego, co pozwala na znaczne ograniczenie energii potrzebnej do utrzymywania w domu komfortowej temperatury.

Odpowiednio dobrana moc i prawidłowe zainstalowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej pozwala na znaczne oszczędności kosztów związanych z ogrzaniem budynku. Domy energooszczędne i pasywne charakteryzują się dużą szczelnością, dlatego nieefektywna wentylacja może sprzyjać wykraplaniu się wilgoci na ścianach oraz powodować rozwój grzybów i pleśni. Bezpośrednim skutkiem rozwoju mikroorganizmów jest stopniowa degradacja materiałów budowlanych (zaczynając od odpadającej farby i tapet, a na całkowitym zagrzybieniu ścian kończąc), która w skrajnych przypadkach może przyczynić się do konieczności rozbiórki domu.

Innym efektem niewydolnej wentylacji jest niekorzystny wpływ na zdrowie mieszkańców – niedostateczna ilość świeżego powietrza powoduje złe samopoczucie osób długotrwale przebywających w takich warunkach. Zalecenia higieniczno-sanitarnne mówią, że człowiek powinien mieć do dyspozycji 30 m³ świeżego powietrza na godzinę.

Zobacz także: ABC domów energooszczędnych

Szczelny dom (a do takich zalicza się domy energooszczędne) nie jest w stanie zapewnić takiej ilości powietrza przy wykorzystaniu jedynie kanałów wentylacyjnych działających na zasadzie grawitacji. Dlatego zastosowanie odpowiednio dobranego do powierzchni domu systemu rekuperacji zabezpieczy nas przed problemami z wilgocią, a w przypadku regulacji opartej na czujniku wilgotności umożliwi utrzymywanie poziomu wilgotności powietrza na optymalnym dla zdrowia poziomie.

Kiedy podjąć decyzję?
O montażu systemu wentylacji z odzyskiem ciepła trzeba pomyśleć już na etapie budowy ścian i wylewania fundamentów. Ułatwi to jego prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie.

Tego typu system składa się z centrali wentylacyjnej nawiewno-wywiewnej, pospolicie zwanej rekuperatorem, sieci przewodów wentylacyjnych, czerpni oraz wyrzutni powietrza. Dlatego też montaż systemu rekuperacji pozwala na rezygnację z budowy kominów wentylacji grawitacyjnej – a co więcej – jeżeli zostanie zastosowana wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna nie powinno się w ogóle stosować wentylacji grawitacyjnej. Przewody wentylacyjne są prowadzone przez strop, dlatego już na etapie projektu należałoby wiedzieć, jaki będzie rozkład ich sieci.

Takie rozwiązanie pozwoli na pozostawienie przepustów w stropie i zaoszczędzi nakładów pracy ekipie montującej system i pozwoli nam na znaczne oszczędności. Kolejnym krokiem jest dobór odpowiedniej centrali wentylacyjnej, która ma kluczowe znaczenie dla optymalnej pracy całego systemu. W tej kwestii, po wstępnej analizie oferty rynkowej, warto posiłkować się poradą specjalisty.

Budowa i funkcje systemu
Jedną z ważniejszych funkcji wentylacji nawiewno-wywiewnej jest odzysk ciepła. Jest on możliwy dzięki wyposażeniu urządzeń wentylujących w krzyżowy przeciwprądowy wymiennik ciepła. Za pomocą tego urządzenia możliwe jest przekazywanie do świeżego powietrza energii cieplnej pochodzącej z powietrza zużytego.

To przenoszenie ciepła następuje przez cienkie płytki z tworzywa sztucznego na zasadzie przeciwprądowej. Stopień odzysku ciepła zależy od rodzaju centrali i pozostaje na poziomie ok. 80-95%, co pozwala na 30-40% oszczędności związane z wydatkami na ogrzewanie.

Kolejną funkcją, którą pełnią nowoczesne rekuperatory jest odzysk wilgoci. Dzięki specjalnemu wymiennikowi ciepła poprawia się wilgotność względna powietrza w budynku – co jest idealnym rozwiązaniem przy suchym powietrzu w zimie. Para wodna z wilgotnego powietrza zużytego skrapla się i zostaje wchłonięta przez membranę. Odzyskana wilgoć i ciepło jest oddawane do powietrza nawiewanego.

Ważną zaletą tego mechanizmu jest pozbawienie powietrza – dzięki systemowi filtrów – wszelkich zapachów i drobnoustrojów. Dodatkowo system „pozbywa się” nadmiaru wilgoci – w wymienniku ciepła powietrze wyciągane w zimie, o dość sporej wilgotności, jest ochładzane kosztem podgrzewania powietrza z zewnątrz. Taki proces wytwarza wilgoć, która w postaci skroplin musi być odprowadzona do kanalizacji. Dlatego od rekuperatora trzeba poprowadzić rurkę kanalizacyjną o średnicy 20 mm z ciągłym spadkiem do najbliższego pionu kanalizacyjnego.

Latem, kiedy zależy nam na przyjemnym ochłodzeniu się w domowym zaciszu, wentylacja nawiewno-wywiewna zapewni nam chłodzenie. W tym celu stosuje się gruntowy wymiennik ciepła, który wykorzystuje glebę, w celu wstępnego wyrównania temperatury powietrza. Wiele urządzeń do wentylacji jest wyposażonych w 100% bypass letni. Jego zadaniem jest przeprowadzanie powietrza zużytego obok wymiennika ciepła. W ten sposób zapobiega się temu, że schłodzone przez gruntowy wymiennik ciepła powietrze nawiewane w lecie, podgrzewane jest przez ciepłe powietrze zużyte.

Warto zaopatrzyć się w specjalne czujniki, które dokonują pomiarów temperatury zewnętrznej i wewnętrznej. Na podstawie zmian temperatury centrala rozpoznaje, czy chodzi o dzień letni. Gdy tylko zaprogramowane parametry zostaną przekroczone obwód bypassu zostaje zamknięty w trybie automatycznym.